Đây là bài đọc thêm về scopolamine, trình bày về tác dụng, cơ chế hoạt động, các vấn đề xung quanh scopolamine và một đoạn trong quy trình tổng hợp nó.
Hôm nay mình sẽ kể về một truyền thuyết kinh dị của scopolamine. Tại Colombia, một đất nước đẹp đẽ có thảm thực vật đa dạng, trữ lượng ngọc lục bảo dồi dào nhất thế giới, ngoài ra Comlumbia còn được biết đến là một đất nước xuất khẩu cà phê chỉ sau Việt Nam và Brazil.
Ơ vậy thì kinh dị ở chỗ nào thấy quá là bình thường luôn?
Ngoài những thông tin trên thì Colombia còn được xem như là nơi sinh ra của một loại thuốc được liệt kê vào top 10 loại thuốc nguy hiểm nhất trên thế giới, không những thế tại đây còn chứa một câu chuyện kinh khủng về loại thuốc này.
Ngày xửa ngày xưa ở trong một ngôi làng nọ, già làng vì đi đánh nhau với quái vật mà chết à mình đùa thôi vì ông già nên ông bệnh mà chết. Như bao lần khác, mọi người trong làng tập hợp lại với nhau để làm lễ an táng cho ông, mọi người cùng nhau đào, họ đào, đào đào ba ngày ba đêm.
Họ quan niệm khi già làng chết thì tất cả những người thuộc về ổng sẽ đi theo ổng xuống chầu diêm vương luôn cho vui. Vui cái gì mà vui? Bộ mấy người kia không phản kháng lại hả hay sao mà nằm im cho chôn sống? Hehe, không có đâu vợ với người hầu của ổng tự nguyện đi xuống nằm mà.
Nói chứ trước khi bị chôn sống thì vợ với người hầu sẽ bị bắt ép uống một loại thuốc được bào chế từ cây Borrachero, đây là một trong những bài thuốc thôi miên, người nào uống vô rồi thì trong vòng vài giờ sau đó sẽ ngoan ngoãn thực hiện theo mệnh lệnh mà không hề có bất kì phản kháng nào.
2. Hóa học về scopolamine
Trời ghê quá ha! Ủa mà trong thuốc đó có gì mà sao nó làm được chuyện đó vậy? Ở thời điểm hiện tại thì các nhà hóa học đã giúp chúng ta biết được thành phần chính trong bài thuốc kinh dị trên là scopolamine. Hợp chất này được tìm thấy rất nhiều ở trong cây Borrachero, một loài cây có hoa rất đẹp và mọc dại rất nhiều ở Columbia.
Ở Việt Nam của chúng ta cũng phát hiện ra scopolamine trong rất nhiều loài thực vật đặc trưng nhất đó là hoa loa kèn và loài cà độc dược. Dưới đây là công thức cấu tạo và công thức dạng 3D của Scopolamine, nó có công thức phân tử là C17H21NO4 và khối lượng phân tử là 303.4.
Scopolamine là một loại alkaloid, trong phần công thức cấu tạo của nó nếu để ý thì nó có nét tương đồng với cocaine (ma túy), cả hai đều chứa cấu trúc vòng kiều hoàn và cầu thì chứa nhóm amine tam cấp tên thông thường của cấu trúc này là tropan.
3. Cơ chế hoạt động của scopolamine
Như các bạn cũng đã biết (à ngoại trừ mấy bạn chưa biết ra nha hehe), mọi thứ chúng ta phản ứng từ cơ thể đều được thực hiện thông qua não bộ và hợp chất scopolamine này hoạt động bằng cách chen vào chu trình điều khiển của não bộ, nó như là cái chìa khóa dậy á!
Nó chen dô khiến cho chúng ta không hề chịu sự chi phối của các phản ứng từ não bộ nữa từ đó chúng ta hành động mà không hề có nhận thức về việc mình làm là đúng hay sai nữa!
4. Tại sao scopolamine là 1 trong 10 loại thuốc nguy hiểm nhất thế giới?
Và một trong những nguyên nhân chính dẫn đến việc scopolamine được liệt vào những loài thuốc đáng sợ nhất trên thế giới đó là khả năng tấn công đa dạng của nó: scopolamine có thể vào cơ thể thông qua đường hít thở, đường ăn uống, thông qua da hoặc là tiêm.
Nó không màu, không mùi và xâm nhập nhanh, đặc biệt là cho tác dụng thôi miên nhanh đến chóng mặt. Tùy theo con đường mà bạn tiếp xúc với scopolamine, đối với đường uống hoặc ăn chỉ từ vài mg scopolamine đã đủ để cho bạn đi vào cơn mê (thường là lớn hơn 2 mg một chút đối với người bình thường).
Ở lượng cao hơn nó có thể khiến bạn rơi vào trạng thái zombie, khiến bạn mất đi ý thức mà đi lại loạn choạng, cũng như không có phản hồi với bất kì âm thanh nào, nếu lớn hơn 50 mg, thuốc sẽ khiến đi bán muối ở tây thiên cực lạc.
Và đặc biệt là sau khi bị thôi miên bởi scopolamine thì nạn nhân sẽ không hề nhớ mình đã làm gì hoặc nhớ rõ được kể cả là có thấy mặt tội phạm.
5. Tội phạm sử dụng scopolamine
Do vậy mà lũ tội phạm đã lợi dụng loại thuốc này để thực hiện những điều xấu xa. Đã có rất nhiều trường hợp phạm tội bằng scopolamine được ghi nhận, tại các vũ trường hay quán bar các du khách nước ngoài thường xuyên bị tội phạm sử dụng scopolamine để thôi miên và đánh cắp tiền.
Tuy nhiên mất tiền chỉ là một trong những thứ nhẹ nhàng nhất được ghi nhận khi say scopolamine thôi, một số trường hợp nguy hiểm hơn có thể kể đến như thôi miên bằng scopolamine để hiếp dâm, để lấy nội tạng là những trường hợp kinh khủng đã từng xảy ra.
6. Vậy làm sao để có thể tránh nhiễm độc scopolamine?
Trước hết các bạn nên lưu ý một số triệu chứng khi dính phải scopolamine như sau: mất phương hướng, khô môi, buồn ngủ, giãn đồng tử, nhức đầu, đau họng. Ngay khi nhận thấy một vài triệu chứng trên phải nhanh chóng rời khỏi đó ngay.
Bạn luôn luôn phải nhớ để ý đồ uống, đồ ăn của mình (đừng để cho thằng nào bỏ cái gì vô), không nên nhận đồ uống hay điếu thuốc từ người lạ (kể cả là trai đẹp hay gái xinh nha), rồi đừng có đi đâu mà thiếu một người mình tin tưởng đi cùng, đi cùng cả nhóm thì tốt hơn (đừng vì buồn tình mà đi uống bia lẻ loi) lỡ mà mình bị gì còn có người cứu.
7. Sơ đồ tổng hợp scopolamine
Bây giờ thì chúng ta sẽ nhập vai vào bác Walter trong phim Breaking Bad để tổng hợp một phần cấu trúc của scopolamine nhé. Xin đính chính chút là mình làm thêm phần này để phục vụ cho mục đích nghiên cứu và học tập Hóa hữu cơ nha chứ không khuyến khích các bạn giống như ông Walter nhe hehe!
Bước đầu tiên chúng ta sẽ sử dụng ethylene glycol để thực hiện phản ứng bảo vệ nhóm ketone với xúc tác acid và tiến hành đun hoàn lưu với dung môi benzene trong 3 giờ.
Bước thứ ba là thực hiện phản ứng tách loại H và nhóm OTs để tạo thành alkene bằng potassium tert-butoxide trong dung môi THF ở nhiệt độ phòng trong 8 giờ.
Bước thứ tư là tạo thành sản phẩm chứa nhóm OH nằm ở vị trí trục bằng cách thông qua HCl để tạo thành trung gian ketone sau đó sử dụng phản ứng với tác chất khử chọn lọc trong dung môi THF trong khoảng nhiệt độ từ -78 độ C đến nhiệt độ phòng trong 1 giờ.
Hehe, mình làm đến đây thôi, bạn nào thấy hứng thú với quy trình này có thể tham khảo thêm ở bài báo tổng hợp toàn phần scopolamine nhé!
8. Một số ứng dụng trong y học, nghiệp vụ của scopolamine
Oke vậy các bạn có đặt ra một câu hỏi là cái thuốc gì mà toàn tác dụng xấu vậy nó có lợi gì mà người ta tổng hợp với lại điều chế nó không?
Thì thật ra nếu mà nó xấu không thì người ta cấm nó luôn rồi đúng không! Sau khi đi tìm hiểu thì mình có thấy một số ứng dụng của nó trong y học như sau: chống ói sau mổ, giảm đau, chống nôn khi đi tàu xe và một ứng dụng rất là đặc biệt của nó trong ngành nghiệp vụ đó là được dùng để điều tra tội phạm.
Sau khi được cho sử dụng một liều scopolamine vừa đủ tội phạm sẽ được tiến hành hỏi cung và người ta cũng cho biết đó là khi sử dụng biện pháp này rất nhiều vụ án khó đã được giải đáp, từ đó scopolamine cũng được biết tới với cái tên là liều thuốc của “sự thật”.
Cảm ơn bạn đã đọc bài viết của mình, nếu các bạn thích mình viết thêm những bài vừa mang tính giải trí vừa mang tính học thuật như vầy hãy để lại comment hoặc chia sẻ đến bạn bè để mình có thêm động lực và cải tiến hơn nữa. Mình là DPC hẹn gặp lại các bạn ở bài viết sau.